TÜRKÇEYİ DOĞRU KULLANMAK

Dilin düşünceyle etkileşimini hiçbir zaman göz ardı edemeyiz çünkü diller kişilerin duygu ve düşüncelerini karşısındaki insana aktarabilmek için kullandıkları birer anlaşma aracıdır. Aynı zamanda diller milletlerin ortak malıdır ve milletler ancak dilleriyle var olabilirler.

Türk dilinin en önemli sorunlarından birisi dil kirliliğidir ve bu kirlilik, yabancı kelimelerin dilimize karışmasıyla ya da dilimizin yanlış kullanılmasıyla ortaya çıkar. Her dilin olduğu gibi Türk dilinin de kendine özgü kuralları vardır. Bunları tek tek burada açıklamak mümkün değildir. Bununla beraber, günümüzde Türk dilinin bozulmasına yol açan en bilindik yanlışlıklar aşağıdaki örneklerde görünmektedir. Dilimizin zamanla kaybolmaması için her birimizin dilimize karşı son derece hassas davranması ve dilimizi olabildiğince doğru kullanması çok önemlidir.

Türk alfabesinde olmayan harflerin kullanılması:

- "V" harfi yerine "W" kullanmak: vallahi: doğru, wallahi: yanlış
- "K" harfi yerine "Q" kullanmak: yoksul: doğru, yoqsul, yanlış
- "Ş" harfi yerine "SH" kullanmak: şaka: doğru, shaka: yanlış
- “Ç” harfi yerine “CH” kullanmak: çikolata: doğru, chikolata: yanlış
- “X” harfi kullanmak : taksi: doğru, taxi: yanlış

Harfler yerine simgelerin kullanılması:

- "E" harfi yerine "3" kullanmak: evren: doğru, 3vr3n: yanlış
- “A” harfi yerine “@” kullanmak: akıl:doğru, @kıl: yanlış


“de” bağlacı ve “–de” ekinin kullanılması:

“de” bağlacı ile “-de” ekinin birbirinden farkı; “de” bağlacının “dahi” anlamına gelmesidir. “-de” ekinin ise aitlik belirtiyor olmasıdır. Bağlac olan “de” cümlenin içinden çıkarılırsa cümle anlamını kaybetmez ama aitlik belirten “-de” ekinin cümleden çıkarılması cümleyi anlamsızlaştırır. Bağlaç olan “de yanına geldiği sözcükten ayrı yazılır, ek olan “de” ise kelimeye bitişik yazılır.

Ben de okula gittim. (Buradaki de bağlaçtır ve çıkarılırsa cümlenin anlamında bir değişiklik olmaz.)
(Ben okula gittim.)

Anahtarlarım annemde kalmış. (Buradaki “de” eki bitişik yazılır ve çıkarılırsa anlam bozulur.)
(Anahtarlarım annem kalmış.)


“ki” bağlacı ve “–ki” ekinin kullanılması:

Bunun kuralları da “de” bağlacı ve “-de” ekinin kullanımıyla aynıdır.

Ben ki dünyanın en iyi insanıyım. (Ayrı yazılır. Bağlaçtır. Çıkarılırsa anlam bozulmaz)
(Ben dünyanın en iyi insanıyım)

Benimki kırmızı renkli olan kalemdir. (Bitişik yazılır. Çıkarılırsa anlam bozulur.)
(Benim kırmızı renkli olan kalemdir.)


Soru eki olan “-mi”, “mı”, “mu”, “mü” ayrı yazılır.

Yemek yer misin? (doğru)
Yemek yermisin? (yanlış)
Bu kitap senin kütüphanende de var mı? (doğru)
BU kitap senin kütüphanende de varmı? (yanlış)

"Her", "hiç" ve "bir" kelimelerinin doğru kullanımı şu şekildedir:

Her zaman
Her gün
Her yerde
Herhangi
Herhangi biri
Her bir
Her biri
Her halde (mutlaka)
Herhalde (belki)
Herkes
Her şey
Hiçbir şey
Hiç kimse
Hiçbir/ Hiçbiri
Bir an
Bir defa
Bir arada
Bir gün
Bir daha
Bir şey

Gerektiğinde http://tdk.gov.tr ‘nin yazım kılavuzun kullanabilirsiniz.

Ayrıca;

“mrb”, “slm” vb. İnternet sohbetlerinde kullanılan kısaltmaların kullanılmaması; bunların yerine “merhaba”, “selam” sözcüklerinin kullanılmasına özen gösterilmesi,

Nokta (.) ve virgül (,) işaretinden sonra birer boşluk bırakılmasına, tırnak ve parantez işaretlerinden sonra boşluk bırakılmamasına dikkat edilmesi,

Uzun metinler yazarken, paragrafların kullanılması, vurgulanacak kelimelerin seçilerek renklendirilmesi veya kalınlaştırılmasına özen gösterilmesine mümkün olduğunca dikkat etmek yazılarınızın daha anlaşılır ve zevkli okunur olmasını sağlayacaktır.

Bütün bu bahsedilen örneklerden yola çıkarak, forumumuzda da dilimizin doğru kullanılmasıyla ilgili önlemler almamız gerektiğini düşünüyoruz. Özellikle forumlarımızın tartışma başlıklarına gönderilen iletiler, forumdan veya forum dışından kullanıcıların yararlanabileceği bilgileri kapsadığından burada kullanılacak dil bizim için oldukça önemlidir.

En sık yapılan yazım hataları.

-Ben de bir çok forumda bağlaç olan de da ile aitlik belirten eklerin kullanımını pek çok forumda anlatmaktayım, ne ki şiir ya da hikaye yazıp gönderenler dahi bundan bihaberler.
- 'Yalnız' sözcüğü sarsılmaz bir inatla 'yanlız' şeklindeki yazılışı ile özellikle de arabesk müzik albümlerinin içine yazılan şarkı sözlerinde yer almakta.
-Yanlış yerine yalnış kullanılıyor , bu da yanlış oluyor.
-Arabesk demişken, illa ki o da arabeks diye okunuyor.
-Ah şu restoran sözcüğü yok mu... Bilmem hangi akla hizmet restorant diye yazılır ve okunur. Tamam belki Fransız onu öyle yazıyor ama okurken restoran diye okuyor.
- 'A' ların okunuşu ise içler acısı. Maalesef haber spikerlerimiz dahi onların nerede ince okunacağını, nerede uzun ya da kalın okunacağını bilmiyorlar. Altın kural okunuşundan emin olmadığımız sözcüğü kullanmamalıyız.
-'Ğ' nin neye yaradığını da pek bilen yok. Hemen yazıyorum. Bağlı ya da dağlı derken 'a' ları iki tane imiş gibi düşünün , öyle okuyun. 'Ğ' yi okuyacağım diye sözcükleri boğmayın.
-Yine 'ceğim' , 'cağım' gibi takıları 'cem', 'cam' şeklinde okuyabilirsiniz. Bu kabul edilmiştir. Örneğin, gideceğim yerine gidicem diyebiliyoruz ama yazarken yine gideceğim şeklinde yazacağız.
-En çok karşılaştığım yanlışlar 'Kızılderili' yerine 'Kızıldereli', 'Amerika' yerine 'Amarika' , 'Kanada ' yerine 'Kanadağ' şeklindeki okunuşlar.
- Bir de şu dini kelimeler var. Belki bazıları bunu kabul etmeyecek ama ben yine de bu kelimelerin Türkçe'mizdeki gibi yazılıp okunmasından yanayım. Örneğin, terevih değil terâvi, tevbe değil tövbe olarak okunmalı. Türkçeye malolmuş sözcüklere Arap gırtlağını uygulaya çalışmak bana çok itici geliyor.


Bu foruma sık karılaştığınız hataları sizler de ekleyiniz. Sevgi ve dostlukla...