ALZHEİMER VE PERKİNSON HASTALIĞININ TEDAVİSİ İÇİN BİR UMUT

Alzheimer ve Parkinson önceden tespit edilecek
Hastalar artık erkenden tedbir alabilecek. Test yaz aylarında ABD'de piyasada...

08.04.2008 09:51
Bir Amerikan ilaç şirketi, Alzheimer ve Parkinson’u ortaya çıkmadan yaklaşık 6 yıl önce tespit edebilen bir test geliştirdiğini duyurdu.

ABD’de bir ilaç firması, Alzheimer ve Parkinson’u hastalık ortaya çıkmadan yaklaşık 6 yıl önce tespit edebilen bir test geliştirdiklerini açıkladı. Sözkonusu test, kandaki beyin rahatsızlıklarının riskini artıran bazı proteinlerin izlerini araştırıyor ve yüzde 90 doğruluk payıyla sonuç veriyor.

Uzmanlar bu sayede hastaların erkenden tedbir almaya yöneltilebileceğini söylüyor.

Test, yaz aylarında ABD’de piyasada olacak

Zaman zaman unutmalarla başlayan ve gittikçe daha ağır bir şekilde seyreden Alzheimer, yakın zamana kadar yaşlı hastalığı olarak kabul edilse de, gençleri de etkileyebildiği biliniyor. Son yıllarda Alzheimer’lı hasta sayısındaki artışa dikkat çeken uzmanlar ülkemizde halen 500 bin Alzheimer’lı hasta olduğunu belirtiyor.


Belirtileri nelerdir? Alzheimer'a karşı son yıllarda geliştirilen bir aşının, tedavide başarılı sonuçlar almada ilk adımları oluşturduğuna dikkat çeken Anadolu Sağlık Merkezi'nden Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Türker Şahiner, "Eğer her şey yolunda giderse 2015 yılından önce Alzheimer tedavisinde çok önemli bir adım atılmış olacak" diyor.

Alzheimer hastalığının risk faktörleri nelerdir?

Alzheimer hastalığı başlangıç yaşına göre, erken başlangıçlı ve geç başlangıçlı olarak iki gruba ayrılır. 40'lı, 50'li yaşlarda başlayan erken başlangıçlı grupta temel neden genetik mutasyonlardır. Bu hasarlı genlerin birçoğu günümüzde bilinmektedir. Bu gen mutasyonlarını taşıyan bireylerde çok genç yaşlarda Alzheimer hastalığı belirtileri görülmektedir. Ancak erken başlangıçlı Alzheimer hastaları çok nadir görülmektedir. Bu hastalar tüm hastaların %5'inden daha azdır.

Geç başlangıçlı Alzheimer hastalığında ise etkenler çok çeşitlidir. İleri yaş, beslenme şekli, genetik faktörler, eğitim durumu, erken yaşta aktif yaşamdan çekilme en önemli risk faktörleridir. Beslenme şeklini değiştirmek (kolesterol ve lipitlerden fakir diyet) ve aktif bir yaşamın içinde kalmak hastalığın başlangıç yaşını ileri yıllara ötelemektedir.

Türkiye'de ve dünyada görülme sıklığı artıyor mu?


Alzheimer hastalığı 60'lı yaşlarda nüfusun %5 inde görülürken 80'li yaşlara gelindiğinde %50'lilere ulaşmaktadır. Yani 80 yaşına ulaşan her iki kişiden birinde hastalığın belirtileri görülecektir. Tüm dünyada ve ülkemizde ortalama insan ömrü uzamaktadır. Bu nedenle Alzheimer tanısı da göreceli olarak daha fazla koyulmaktadır.

Bugün için ülkemizde 500 bin civarında hasta vardır. Bu hastalardan 100 bin kadarı ilaç tedavisi görmektedir. Yaşlı nüfusun artması ile birlikte bu sayının 2050 yılında 3 milyon civarına ulaşması beklenmektedir.

ABD'de ise 2050 yılında 20 milyon Alzheimer hastası olacağı varsayılmaktadır. Bugün için ABD Alzheimer hastalarının bakım masrafları için 100 milyar USD harcamaktadır. Gelecekte maliyeti hesaplamak oldukça güçtür.

Daha çok kimlerde görülür?

1,14,19 ve 21 nolu kromozomlarında tanımlanmış mutasyonları taşıyanlar en büyük risk altındadırlar. Ancak bu mutasyonları olmayan bireylerde de Alzheimer hastalığı her yaş grubunu ve her sosyal katmandaki insanı tutabilir. Epidemiyoljik çalışmalar hastalığın şiddetinin ve başlangıç yaşının eğitim ve aktif yaşamında içinde kalma ile çok fazla değiştiğini ortaya koymaktadır.

Bu nedenle çok genç yaşta emekli olan ve durağan ve monoton bir yaşam sürenlerin en fazla etkilenen grup olacağını rahatlıkla söyleyebiliriz.

* İş becerileri etkilenir, yakın zamanla ilgili insan isimleri ve telefon numaraları unutulur, aynı soru defalarca sorulur.
* Günlük ev işlerini yapmakta, kendine bakmakta, uygun elbiseleri seçmekte güçlük yaşanır.
* Konuşurken çok basit kelimeler hatırlanmaz ya da yerine uygun olmayan kelimeler kullanılabilir.
* Gün, ay ve yıl unutulabilir, her gün geçilen sokakta kaybolunabilir.
* Önemli sorumluluklar tamamen unutulabilir, uygun olmayan şekilde giyinilebilir, sabaha karşı yürüyüşe çıkmaya kalkılabilir.
* Basit hesaplar yapılamayabilir, rakamların ne işe yaradığı unutulabilir, plan yapmakta güçlük çekilebilir.
* Eşyalar olmadık yerlere; örneğin ütü buzdolabına ya da kol saati şeker kavanozuna konabilir.
* Görünür bir neden yokken, çok çabuk ağlanabilir, alıngan ya da çok sinirli olunabilir.
* Şüpheci ürkek, saldırgan vb. bir kişilik kazanılabilir.
* Çok önemli konularda bile pasif hale gelinebilir ve en basit işlerde bile sürekli teşvik gerekebilir.


Alzheimer'ın önüne geçilebilir mi?

Hastalığın önüne geçilemez ancak alınacak önlemler ve yaşam şeklinin değiştirilmesi başlama yaşı geciktirilebilir.

Alzheimer aşısı ne kadar etkili?

2001 yılında beyinde birikerek Alzheimer'a neden olan proteinin yapılacak bir aşı ile ortadan kaldırılabileceği öngörülmüştü. İlk deneysel çalışmalar olumlu sonuç verince insan çalışmalarına başlandı. Ancak insan aşı çalışmalarında beyin iltihaplanması görülen bazı hastalarını ölümü üzerine bu tedavi programı durduruldu. 2005 yılında çok daha büyük bir çalışma programı ile ABD'nin bu alanda çok yetkin araştırma grupları aşı programını tekrar başlattılar. Bu grup aşıyı hedefe yönelmede çok daha etkin hale getirdiler. 2008 Dünya Alzheimer Kongresi'nde aşının yan etki yapmadan beyinden hatalı proteini temizlediğine dair ilk sonuçları bilimsel dünyaya sunuldu. Ancak bu proteinin temizlenmesi ile hastalığın bulguları nasıl değişiyor konusu için bir süre daha beklemek gerekiyor ve yeni araştırmalara gereksinim var. Eğer her şey yolunda giderse 2015 yılından önce Alzheimer tedavisinde çok önemli bir adım atılmış olacaktır.

ABD'de yapılan bir araştırma sonucu, bildik kokuları tanımakta güçlük çekmenin Alzheimer hastalığı belirtisi olabileceği ortaya çıktı.

Doktorlar, 54 ila 90 yaşlarındaki 589 kişi üzerinde yaptıkları araştırmada, deneklerden limon, çikolata, karabiber, muz, benzin ve sabun gibi çok bilindik 12 kokuyu tanımalarını istediler. Deneklerin hiçbirinin, araştırmanın başlatıldığı 1997 yılında beyine bağlı bir sıkıntısı bulunmuyordu.

Hekimler daha sonra 2002'ye kadar her yıl düzenli olarak deneklerin beyinsel kapasitelerini test ettiler, denekleri klinik ve nörolojik açıdan muayene ettiler.

Araştırmanın yapıldığı 5 yıl boyunca testler, en az dört hata yapan deneklerin, birden fazla hata yapmayanlardan yüzde 50 fazla beyin faaliyetine bağlı bir rahatsızlığa yakalanma olasılığı bulunduğunu gösterdi.

Bu ayki "Archives of General Psychiatry" dergisinde de yayımlanan araştırmanın başındaki Chicago Rush Tıp Fakültesi'nden Dr. Robert Wilson, buna karşın yaşa bağlı nörobiyolojik ve koku alma sorununun kökeninin hala bilinmediğini belirtti.

Omega-3 yağ asidi bakımından zengin olan balık etinin sadece zekâyı geliştirmediği, unutkanlık, öğrenme, konuşma, akıl yürütme, iletişim gibi yetilerde yıkıma yol açan Alzheimer hastalığını da önlediği ortaya çıktı. ABD'de yapılan bir araştırmanın sonucunda, "Her gün düzenli olarak balık yemek, Alzheimer hastalarında azalan LR11 proteininin miktarını artırıyor" denildi


Romatizma ilacıyla alzheimer tedavisi

DIŞ HABERLER

Romatizmada kullanılan "Enbrel" adlı ilaçla yapılan deneylerde, 15 alzheimer hastası tedavi edildi..


ABD'nin önde gelen öğretim kurumlarından California Üniversitesi'nde yapılan deneyler sırasında romatizma ilacıyla 15 alzheimer hastası tedavi edildi. Omuriliğe enjekte edilen "Enbrel" beyinde alzheimer'a neden olan enflamasyonu (iltihaplanma) engelliyor. İlacın 6 ay boyunca her hafta şırınga edilmesi sonrası hastaların tamamında iyileşme saptandı. 5 hastada tahminlerin ötesinde daha da hızlı etki gösteren ilacın bir hastayı sadece birkaç dakika içinde tedavi ettiği belirtildi. Enjeksiyonun ardından hasta birkaç dakika önce yanıtlayamadığı soruları hatasız şekilde cevapladı. Araştırma başkanı Edward Tobinick, "İlaç daha önce bir tedavi sırasında görülmemiş derecede hızlı etki ediyor" dedi. İlaç henüz onay almadı, ancak bugüne kadar kullanılan ilaçlardan çok daha etkili.


Alzheimer hastasına saat

Bir Amerikan şirketi, Alzheimer hastalığına yakalanan ve sık sık evinden kaçıp kaybolanların yerlerini tespit etmek için GPS teknolojisini kullanan bir tür saat geliştirdi. Rochester Üniversitesi'nde yürütülen projede, bu kişilere saate benzer radyo dalgaları yayan bir araç takılıyor. Pille çalışan bu araçlar sayesinde merkezden, kayıp kişinin nerede olduğu radyo dalgaları aracılığıyla bulunabiliyor.