İkinci Dünya Savaşı'nın meçhul Türkleri!

Sovyetler Birliği saflarında her cephede savaştılar İkinci Dünya Savaşı’nın meçhul Türkleri!








Bilim ve Ütopya Dergisi-



Ercan DOLAPÇI
Araştırmacı

İkinci Dünya Savaşı aynı zamanda Türk savaşıydı. Bu büyük savaşa Türkiye katılmadı ama Sovyetler Birliği safında savaşa katılan milyonlarca Türk, ya hayatını kaybetti ya da kayboldu. Çok sayıda Türkiyeli Türk de savaşa gönüllü katıldı. Kahramanlar gibi savaştı sırlarını kendileriyle birlikte götürdü.
İkinci Dünya Savaşı 1941 yılında Sovyetler Birliği kapısına gelip dayanınca, Stalin önderliğinde bütün Birlikler seferber oldu. Ruslarla birlikte Türkmen, Kazak, Tatar, Azeri, Kırgız, Özbek, Tacik birlikleri ‘Büyük Anavatan Savunması’ adını verdikleri savaşta cepheye koştular ve canla başla birlikte vatanlarını savundular.
Büyük Anavatan Savunması’nda omuz omuza
Savaşın ilk günlerinde Batı Cephesinde tam anlamıyla bozgun yaşandı. Hitler’in ‘Yıldırım Savaşı’ adını verdiği savaşta Hitler Orduları kısa süre içinde Sovyet Birliklerini yarıp Moskova - Stalingrad kapılarına gelip dayandı. Yüz binlerce asker, kurşun atamadan teslim oldu. Alman orduları ‘General Kış’ gelmeden Moskova’yı düşürüp dünyanın ilk sosyalist devletini yenmek istiyordu. Alman Orduları ilerledikçe hızları da düşmeye başladı. Bu zaman zarfında Sovyetler toparlanıp yeni ordular kurdular ve Moskova ve çevresindeki sanayi tesislerini söküp trenlerle Urallar’ın gerisine Kazakistan’a sevk ettiler. Kazakistan gibi Türk Cumhuriyetleri, Sovyetlerin geri savunma dayanağı oldu. Burada insanüstü gayretle yeniden fabrikalar inşa edildi ve üretime başlandı. Artık tanklar, toplar ve ‘Katyuşa’ ismi verilen füzeler üretilerek ceplere sevk edilmeye başlandı. Kış da gelip çatınca Alman ordusu ‘yıldırım’ çarpmış gibi Moskova önlerinde saplanıp kaldı. İşte Almanları burada durduranlar arasında yüz binlerce Türk çocuğu da vardı. Bunların kahramanlıkları dilden dile dolaştı, edebiyata ve şiire konu oldu. Haklarında yüzlerce roman yazıldı. Hepsi ülkelerinde anıtlaştı. Her Kazak, Tacik, Azeri, Tatar, Özbek, Türkmen onları unutmadı gönlünde yaşattı. Bugün de halklarının kalbinde yaşıyorlar.(1)

3- 4 milyon Türk hayatını kaybetti
İkinci Dünya Savaşının en ağır kaybını Sovyetler Birliği verdi. Kesin olmayan istatistiklere göre 22 milyon Sovyet vatandaşı (10- 15 milyonu asker) bu savaşta hayatını kaybetti. Bunların yaklaşık 3 - 4 milyonunun Türk asıllı olduğu tahmin ediliyor. Kazakistan’dan 1 milyon 800 bin kişi savaşa katıldı, bunlardan 1 milyonu evine dönebildi. Azerbaycan yetkililerine göre ise savaşa 600 bin Azeri katıldı ve bunların 300 bini geri döndü. Diğerlerinden ise haber yok. Ya şehit oldular ya da kayıp! Bugün Azerbaycan tarihçileri bunun üzerinde araştırma yapıyorlar. Savaşta tespit ettiğimize göre diğer Türk Cumhuriyetlerinden şu kadar şehit verildi: Tacikistan: 200 bin şehit, Kırgızistan: 180 bin şehit, Kazakistan: 800 bin şehit, Özbekistan: 200 bin şehit.

Göğüslerini mermilere siper eden kahramanlar
Her savaşta olduğu gibi İkinci Dünya Savaşı’nda da binlerce kahraman ortaya çıktı. Bunlar hikâyelerde ve romanlarda yaşatılıyor. Birçok isim de ülkesinin meydanlarında anıtlaşmış durumda. İşte bunlara tespit ettiğimiz örnekler:
Tacikistan’dan savaşa giden yüz binler içinde Tuçi Eryigitof, Nemat Karaboyuf, İsmet Şerifov, Hadi Genceyov, Sait Kul Turdiyov ve İsmail Hamza Aliyov kahramanlaşmış ve halkının gönlünde yaşatılır olmuş. İran’da tanıştığımız Tacik gazeteci Zimmetullah İsmailof’un anlattığına göre Tuçi Bey arkadaşlarını korumak için makineli tüfek ateşine kendisini siper etmiş ve burada şehit olmuş. Ülkesinde de adına anıt yapmışlar. Tacikler kahramanlarını unutmamış ve adları caddelere ve önemli merkezlere verilerek ölümsüzleştirilmiş .