TÜRK TİCARET KANUNU DEĞİŞİYOR

25 Kasım 2008

Ticarette, ’tırnak kadar parfüme büyük şişe yasak’ reformu


Şehriban OĞHAN-Bülent SARIOĞLU/ANKARA



Ekonomi çevrelerinin uzun süredir beklediği Türk Ticaret Kanunu, bugün Meclis’te son maratonuna giriyor. AB’ye uyum yasalarından biri olan bu çalışmada, şirketlerinin kendi hisselerini piyasadan almasından tırnak kadar parfümün büyük bir şişeyi alacak kutuya konulamayacağına kadar 1535 madde yer alıyor.

TÜRKİYE’nin hem ticari hayatı hem alışveriş ilişkilerini düzenleyen 51 yıllık kuralları değişiyor. TÜSİAD başta olmak üzere ekonomi çevrelerinin uzun süredir beklediği Avrupa Birliği’ne (AB) uyum yasalarından Türk Ticaret Kanunu değişikliği Meclis’te bugün son maratonuna giriyor. Meclis, 1535 maddelik tasarıyı bayrama kadar geceli gündüzlü iki haftalık mesaisiyle, 54 bölüm halinde görüşerek yasalaştıracak.

2009’da uygulamaya girer

TBMM Adalet Komisyonu Başkanı Ahmet İyimaya, "Borçlar Kanunu, Ticaret Kanunu ve Uygulama Kanunu’nun hepsini aynı anda yürürlüğe koyacak modellerimiz var. Sanırım yürürlüğe girmesi 2010’u bulmaz, 2009’da uygulamaya girer. Bu konuda parlamentonun iradesi önemli, malzeme hazır" dedi.

’Saldırgan’ satış yöntemi

Sokaktaki vatandaştan, ticaret yapan işadamına kadar birçok kişiyi ilgilendirecek bazı kurallar kurallar şöyle:

Evin kapısına gelerek veya yoldan çevirerek yapılan satışlar, "saldırgan satış yöntemi" olarak değerlendirilecek. Malların, iş ürünlerinin veya faaliyetlerinin özellikleri, miktarı, kullanım amaçları, yararları veya tehlikeleri gizlenerek, müşteri yanıltılamayacak.

Görsel algı da önemli

Sadece açıklamalar değil, malın biçimi, paketlenme tarzı, etiketteki takdim gibi görsel algılamalar da yanıltıcı olmayacak. Buna göre, büyük bir paketten ancak yarısını dolduracak kadar çerez çıkması, tırnak kadar parfümün büyük bir şişeyi alacak kutuya konulması, kolonya şişesinin doluymuş gibi görünmesine rağmen iç hacminin küçük olması gibi yanıltıcı davranışlar sergilenemeyecek.

Satışı yapan paye, diploma, ödül almadığı halde bunlara sahipmişçesine hareket ederek özel bir yeteneğe sahip bulunduğu hissi uyandıramayacak. Bunu kasten yapanlara 2 yıla kadar hapis verilecek.

Bilet başkasına satılırsa

Taşıyıcı, bilette belirtilen yerin başka bir kişiye verilmesi, bilette gösterilen araç yerine, onunla aynı düzeyde olmayan başka bir aracın sefere konulması, aracın belli saatten önce hareketi nedeniyle yolcunun yetişememesinden sorumlu olacak. Zarar ispat edilmese bile taşıyıcı, bilet parasının 3 katı tazminat ödeyecek.

Hirsch’in yasası tarihe karışıyor

BUNDAN 51 yıl önce İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazi zulmünden kaçarak Türkiye’ye gelen Prof. Ernst Hirsch’in hazırladığı ve artık teknolojik gelişmelere de AB mevzuatına da uymayan yarım asırlık yasa tarih olacak.

Ana-baba sigortası yeni doğan bebeği kapsayacak

YENİ Türk Ticaret Yasası’na göre, doğum sırasında ana babadan biri için yaptırılmış bir hastalık veya sağlık sigortasının bulunması halinde, doğumun tamamlanmasından itibaren bebek, ek prim olmaksızın sigortanın kapsamına girecek. Ancak bunun için doğumun en geç 2 ay içinde sigortacıya bildirilmesi gerekiyor. Evlat edinilen çocuk için de aynı hüküm uygulanacak.

İzinsiz para toplayan şirketi SPK durduracak

BİR döneme damga vuran dramlardan olan "İslami holding" sorununa neşter atılıyor. Halktan para toplamak yeni kurallara bağlanıyor. İzin alınmadan para toplanırsa, SPK para toplanmasının tedbiren hemen durdurulmasını, toplanan paraların koruma altına alınmasını, gerektiğinde kayyum atanmasını mahkemeden isteyebilecek. Holdingzedeler, hisselerini devretmek veya şirketi tasfiye ettirmek için dava açabilecekler. Davacıların muhtemel zararlarını karşılayan para, teminat olarak bankaya yatırılacak. Eğer hisse senedi satın almış kişiler, tüm sermayenin yüzde 10’u olarak birleşirlerse, "Haklı sebeplerle fesih" başlıklı maddeye göre şirketin feshini de isteyebilecekler.

Devletçi anlayıştan liberal kanuna geçiliyor

ADALET Bakanı Mehmet Ali Şahin, Türk Ticaret Kanun Tasarısını, "Devletçi anlayışla hazırlanan bir kanundan liberal anlayıştaki bir kanuna geçiliyor" diye tanımladı. Şahin’in tasarı ile ilgili yorumu şöyle oldu: "En önemli hükmü, çeklerle ilgili 711’inci madde. Çeklerle ilgili çok yakınma var. İbraz tarihi geliyor, malı verip çeki alan bankaya gidiyor, banka, ’Çeki veren, iradem dışında bu çek elimden çıktı’ diyor. O nedenle size parayı veremeyiz’ diyor. Şimdi bunu düzeltiyoruz. Devletçi anlayıştaki bir kanundan liberal anlayışla hazırlanmış bir kanuna geçiyoruz. 50-60 madde üzerinde önergeler, muhalefetin talepleri var. Arkadaşlar ortak çalışma yapıyor. Muhalefetle anlaşmamız var, dilerim çabuk biter."

Soğan, yumurta ve lahmacun yasak

YOLCU taşımacılığı açısından geleneksel alışkanlıklar terk edilecek. Özellikle şehirlerarası toplu taşım araçlarında ses, hava ve çevre kirliliğine neden olunamayacak. Böylece yumurta, soğan, pide, lahmacun gibi başkalarını rahatsız eden yiyecekler bu araçlarda tüketilemeyecek.

Yanlış ameliyatısigorta ödeyecek

DOKTORLUK ve avukatlık gibi işlerini yaparken tazminat ödeme riskiyle karşılaşacağını düşünen meslek sahipleri için "sorumluluk sigortası" kavramı ticaret hukukuna giriyor. Örneğin yanlış böbreği ameliyat edilen bir hasta, doktor yerine sigorta şirketinden tazminat talep edecek.

Yabancılar çifte vergiden kurtulacak

TASARI, yabancıların çifte vergilendirilme sorununa da çözüm öngörüyor. Türkiye’de yatırım yapan bir Alman şirketi, elde ettiği gelirin vergisini Türkiye’de ödedikten sonra geliri aktarırken yeniden vergi ödemeyecek. Finansal raporlama sistemi de, Avrupa ve ABD’dekiyle aynı olacak.