JEAN RENOIR

JEAN RENOIR


Jean Renoir 1962 yılında
Doğum 15 Eylül 1894 Paris, Fransa
Ölüm 12 Şubat 1979 Beverly Hills, Los Angeles, California, ABD


Jean Renoir, (15 Eylül 1894 - 12 Şubat 1979) Fransız film yönetmeni, sinema oyuncusu ve yazar. Empresyonist ressam Pierre-Auguste Renoir'in oğludur.

Yaşamı Renoir, 15 Eylül 1894'te, Paris, Fransa'da, Empresyonist ressam Pierre-Auguste Renoir'in ikinci oğlu olarak doğdu. 1913 yılında d'Aixen-Provence Üniversitesi'nde felsefe ve matematik eğitimini tamamlayıp, önce süvari, sonra da Fransız hava kuvvetleri mensubu olarak orduya katıldı. II. Dünya Savaşı' ndan sonra terhis olunca, çömlekçi ve selamikçi olarak çalıştı. 1920 yılında babasının kızıl saçlı güzel modeli Andrée Madeleine Heuschling ile evlendi ve 1924'te sinema için çömlekçiliği terk etti. Jean babasından miras kalan parayla, finans ettiği ilk film olan Catherine'de oynadıktan sonra Catherine Hessling adını alan karısının beyazperde kariyerini başlatabilmek için kendi bağımsız yapım şirketini kurdu. Catherine'in setinde edindiği bölük pölçük bilgiler, babasından miras kalan sanat sezgisi ve filmlerin hele 'de Von Stroheim'in defalarca izlediği gibi foolish Wives'in (1922) etkisiyle donanmış olan Renoir, ertesi yıl baş rolünde karısı Catherine'in oynadığı ilk la fille d'eau'yu çevirmeye girişti. Filmin lirik nehir kıyısı görüntüleri, meslek hayatı boyunca sürekli ortaya çıkacak olan neredeyse panteist doğa duygusunun habercisi oldu. Aslında Renoir'in sessiz filmlerinin çeşitliliği daha sonraki yapıtlarının bazı özelliklerinin habercisiydi:'Nana' daki Zolavari kasvetli gerçekçilik, 'Sur un air de Charleston'un thaf fantezisi, 'La petite marchande d'alumattes'in dramatik dokunaklığı, 'Le tournoi dans la citedeki tarihi törensi hava ve büyük bir kadronun ustaca kullanımı.


Jean Renoir ve Gabrielle Renard, Pierre-Auguste Renoir'ın bir resminde görülüyor

Ancak Renoir'in, bütün bu çeşitli elemanları tutarlı ve özgün bir bütün halinde bir senteze kovuşturarak gerçek olgunluğa erişmesi, sesin sinemaya gelişiyle oldu. Bir Feydeu farsı olan 'On purge bébé'yi beyazperdeye uyarladıktan sonra, özellikle otantik makan çekimleri ve müthiş stüdyo atmosferi ile dikkat çeken iki nefis gerilim filmi yaptı:'La chienne' ve 'La nutti du carrefour'. Sonra da 1930'lu yıllarda gerçekleştirdiği birkaç başyapıttan ilki olan 'Boudu sauv" des eaux'yu yönetti. Yeni gerçekçiliğin habercisi olan, gerçek mekanda çekilmiş gerilim filmi 'Toni' ile; açgözlü şehvet düşkünü bir yayımcının yanında çalışanlar tarafından katledilmesi üzeriner genelde kolektif eyleme, özelde de solcu Halk Cephesi'ne selamlar gönderen sıradışı komik bir fantezi olan 'Le crime de Monsieur Lange'ı yaptı. Aslında Renoir'in 1930'lu yıllarda çektiği filmlerden çoğu siyasal konular üzerinedir: 'La vie nast a nous' ve 'la Marshillaise' Komünist Partisi ve sendikal örgüt için yapılmıştır. Lirik bir güzelliğe sahip asla tamamlanamamış 'Une partie de camğagne'de isei sınıf farklılıkları bir aşkı ortadan kaldırır. 'le bété humaine'de öldürücü romantik her piskolojik köşesini, zaaf ve tutkununan da aynı derecede bilincinde olarak işler. Ancak filminde en iyisi, kırda bir şatoda hafta sonu geçiren, yozlaşmış yüksek bir burjuvazinin romantik entirikalarının haritasını çıkaran, son derece dokunaklı ve karmaşık bir fars olan 'le régre du jeu'dür. Esnek, yarı doğaçlamacı çekim yöntemleri başka hiçbir filmde olmadığı girift olay örgüsüne ve karakterlere belgesel bir tat vererek, dolaysız bir zaman ve makan duygusuna ulaştığı bu film, aynı zamanda yönetmenin, yaşamın nasıl olupda bir tiyatro biçimine dönüşebilceğine ilişkin büyük meditasyonlarından ilkidir.

Renoir, 1939 yazında'daki sinema okulu Centro Sperimentale'de ders vermek ve Pucini'nin operası 'la Yosca'yı Luchino Visconti asistanlığında yönetmek için bir davet aldı. Film renoir'in ekibiyle başladı ama, 10 Haziran 1940'ta İtalya, Fransa'ya karşı Hitler saflarınca savaşa katılınca, solcu siyasi görüşleri yüzünden Nazilerin imha listesinde yer alan Renoir, Robert Flaherty'nin yardımıyla Amerika Birleşik Devletleri'ne irtica etmek zorunda kaldığı için, başkaları tarafından tamamlandı. Orada çeşitli stüdyolara çalışarak, birbiri ardınca süratle filmler çekti. 'Swamp Water' ve 'The Southerner' (Teksaslı bir çifçi ailesinin yoksulluk, kıskanç komşular ve düşman bir doğaya karşı kendi topraklarını işletme çabalarının yalın öyküsü) temelde mekanda çekilmiş gerçekçi yapıtlarken, Renoir diğer Amerikan filmlerinin sütüdyo olanaklarından, gerçeklikten süzülmüş yapay, fantastik bir dünya yaratmak için yararlandı:'The Diary of a Chambermaid' (yer, yer 'La régle du jeu'yü hatırlatan garip bir komedi), ve 'woman on the Beach' (karanlık bir atmosferi olan bir melodram), yönetmenin insan ilişkileri üzerine gitgide daha soyutlaşan formalize bir düşünceye ilerlediğini gösterir. Hindistan'da yaptığı 'The River', gerçek mekanda çekildi, ve dramatik doruk noktalarından yoksun öyküsüyle -bir İngliz ailesinin ölüm, doğum, ve ergenlikten yetişkinleğe geçişin yol açtığı hayal kırıklıkları üzerine deneyimler- kurgusaldan çok belgeseli hatırlatan sekansları olduğu halde, bu yönde bir daha atar. Filmin alabildiğine şiirsel sükuneti, yaşamın sonu olmayan bir dere, bireysel trajedileri aşan bir doğurganlık çevrimi olduğunu yansıtır. Renoir'in ilk renkli filmi olan 'The River'ı diğerlerinden ayıran ışıklı doğal renkler, 'La carosse d'or', 'French Cancan' ve 'Eléna et les hommes' da yerlerinin, yaşamı tiyatrodan ayıran hatları bulanıklaştırmak üzere tasarlanmış ressam işi palete bıraktılar. Birinci Peru'daki bir commedia dell'arte kumpanyası üzerine, ikinci babasını yaşadığı 1890'lı yılların Paris'inde, ve üçüncüsü ise onyıl önce aynı kentte geçen bu üç filmde de, kadın kahraman finalde yalnızca birkaç aşığının birini seçmek değil, aynı zamanda umutlar ve gerçeklik arasında da bir tercih yapmak zorunda kalır.

Filmleri
1924 : Catherine ou Une vie sans Joie (aktör)
1925 : La Fille de l'eau
1926 : Nana
1927 : Sur un air de charleston
1927 : Une vie sans joie (Catherine' in ikinci versiyonu)
1927 : Marquitta
1928 : Tire-au-flanc
1928 : Le Tournoi dans la cité
1928 : La Petite marchande d'allumettes
1929 : Le Bled
1931 : On purge bébé
1931 : La Chienne
1932 : La Nuit du carrefour
1932 : Boudu sauvé des eaux
1932 : Chotard et Cie
1933 : Madame Bovary
1935 : Toni
1936 : Le Crime de Monsieur Lange
1936 : Partie de campagne (aktör)
1936 : La vie est à nous (aktör)
1936 : Les Bas-fonds (Ayaktakımı Arasında)
1937 : La Grande illusion (Harp Esirleri)
1938 : La Marseillaise
1938 : La Bête humaine (aktör)
1939 : La Règle du Jeu (Oyunun Kuralı) (aktör)
1941 : L'Étang tragique (Swamp Water)
1943 : Vivre libre (This Land Is Mine)
1945: L'Homme du sud (The Southerner)
1946 : Le Journal d'une femme de chambre (The Diary of a Chambermaid)
1946 : Salut à la France (Salute to France)
1947 : La Femme sur la plage (The Woman on the Beach)
1951 : Le Fleuve (The River)
1953 : Le Carrosse d'or
1954 : French Cancan
1956 : Elena et les hommes
1959 : Le Testament du docteur Cordelier
1959 : Le Déjeuner sur l'herbe
1962 : Le Caporal épinglé
1971 : Le Petit Théâtre de Jean Renoir


Renoir'ın yönettiği filmler

1920'ler
Une vie sans joie (1924) · La fille de l'eau (Su Kızı) (1925) · Nana (1926) · Sur un air de Charleston (1927) · Une vie sans joie (1927) · Marquitta (1927) · Tire au flanc (1928) · Le tournoi dans la cité (Turnuva) (1928) · La petite marchande d'allumettes (Küçük Kibritçi Kız) (1928) · Le Bled (1929)

1930'lar
On purge bébé (1931) · La Chienne (Dişi Köpek) (1931) · La nuit du carrefour (1932) · Boudu sauvé des eaux (Sulardan Kurtarılan Boudu) (1932) · Chotard et Cie (1932) · Madame Bovary (1933) · Toni (1935) · Partie de campagne (1936) · The People of France (1936) · Les bas-fonds (Ayaktakımı Arasında) (1936) · Le crime de Monsieur Lange (Bay Lange'ın Suçu) (1936) · La Grande Illusion (Harp Esirleri/Büyük Aldanış) (1937) · La Marseillaise (Marsilyalı Kız) (1938) · La bête humaine (Hayvanlaşan İnsan) (1938) · La Règle du Jeu (Oyunun Kuralı) (1939)

1940'lar
Swamp Water (1941) · This Land Is Mine (1943) · Salute to France (1944) · The Southerner (Güneyli Adam) (1945) · The Diary of a Chambermaid (Bir Oda Hizmetçisinin Güncesi) (1946) · The Woman on the Beach (1947)

1950'ler
The River (1951) · Le carrosse d'or (Altın Araba) (1953) · French Cancan (Paris Eğleniyor) (1955) · Elena et les hommes (1956) · Le testament du Docteur Cordelier (Dr. Cordelier'nin Mirası) (1959) · Le déjeuner sur l'herbe (Kırdaki Kahvaltı) (1959)

1960'lar
Le caporal épinglé (Tutsak Onbaşı) (1962) · Le petit théâtre de Jean Renoir (1969)